Wiel van der Randen

Collectie van fotograaf Wiel van der Randen.

Spaarnestad Photo beheert de rechten en ontsluit het werk van Wiel van der Randen.
Het fysieke archief is in beheer bij het Nationaal Archief in Den Haag.

De totale collectie van Spaarnestad fotograaf Wiel van der Randen (1897-1949) bestaat uit meer dan 37.000 kleinbeeldnegatieven en enige duizenden door hemzelf afgedrukte foto’s op het formaat 18x24 cm. Van al dit materiaal is 20 procent digitaal beschikbaar.
Het werk is gemaakt tussen 1934 en 1949, de periode dat Van der Randen in dienst was bij de katholieke Haarlemse uitgeverij van geïllustreerde tijdschriften De Spaarnestad.
De Tweede Wereldoorlog met zijn beperkingen voor fotografen die voor de pers werkten, was voor de artistiek aangelegde Van der Randen reden om zijn camera nog maar spaarzaam te gebruiken. Niettemin heeft hij enkele van de meest pregnante foto’s gemaakt van de bevrijdingsdagen, zoals zijn reportage van 7 mei 1945, toen feestvierende Amsterdammers door nog aanwezige Duitse militairen beschoten werden op de Dam.

Van der Randen behoorde tot de staffotografen bij De Spaarnestad en zorgde voor een belangrijk aandeel in de reportages voor bladen als de Panorama, Katholieke Illustratie en Limburg in Beeld.
Hij richtte zijn lens daartoe vooral op onderwerpen in de provincies Noord-Brabant en Limburg, het katholieke zuiden waar ook zijn wortels lagen. Maar als gentleman-fotograaf voelde hij zich tevens thuis in de wereld van de Haagse politiek van die jaren.
Ook voor algemene reportages draaide hij zijn hand niet om. Actueel nieuws, de mens en zijn dagelijks werk, kunstenaars, theater, ontwikkelingen in de industrie, het Nederlandse leger en het koninklijk huis werden door Van der Randen treffend in beeld gebracht.
Hij zorgde er met zijn werk tevens voor dat het sociaal-charitatieve en religieuze gezicht in de Katholieke Illustratie op gevoelige wijze in beeld werd gebracht. Ogenschijnlijk lijkt Van der Randen een buitenstaander, door zijn aparte standpunten die het onderwerp vaak van boven- of onderaf en veelal a-centrisch in beeld brengen.
Maar door de blik die hij op het juiste moment weet te vangen, de gemeenschapszin en onderlinge sociale verbanden die zijn foto’s laten zien, wordt niet alleen duidelijk dat Van der Randen zeer betrokken was met zijn onderwerp, maar ook dat hij door middel van het fotografisch beeld een verhaal wist te vertellen.

Als doorgewinterde professional was Wiel van der Randen door het gebruik van de kleinbeeldcamera een buitenbeentje in de reportagefotografie van die tijd.
De kleinbeeldcamera met zijn lichtsterke lenzen die omstreeks 1925 op de markt gekomen was, werd door de meeste traditioneel met zware plaatcamera’s en statief werkende professionele fotografen in Nederland met een schuin oog bekeken. Van der Randen echter, besloot al in 1930 om met het nieuwe cameratype te gaan werken, waarschijnlijk door zijn interesse in de fotokunst van die periode.

Kunstenaar-fotografen als bijvoorbeeld Moholy-Nagy en Man Ray maakten de fotografie onderdeel van de eigentijdse beeldende kunst, wat al snel door fotografen als André Kertesz en Erich Salomon toegepast werd in hun reportages.
Deze moderne cameratechniek van de zgn. ‘Nieuwe Fotografie’ gaf Wiel van der Randen het middel dat aansloot bij zijn artistieke gevoel en waarvoor hij bij De Spaarnestad ook de ruimte kreeg. Door te werken met close-ups, een dynamische kadrering en het naar voren laten komen van vormen, alles weergegeven met behulp van bestaand licht, zorgde Van der Randen ervoor dat hij met zijn bescheiden camera ons een moderne blik op zijn tijd heeft gegeven.